What happens if gold loan not repaid घरातल्या दागिन्यांचं काय करायचं – बँकेत लॉकर्समध्ये ठेवायचं की गरज पडली तर त्यावर कर्ज घ्यायचं, हा प्रश्न आज बऱ्याच लोकांना पडतो. महागाई, शिक्षण, आजारपण, छोटा-बुटका व्यवसाय किंवा आकस्मिक खर्च भागवण्यासाठी सोने-चांदी तारण ठेवून कर्ज घेणाऱ्यांची संख्या झपाट्याने वाढते आहे. पण हे कर्ज खरंच किती सुरक्षित आहे, नियम काय आहेत आणि परतफेड न केल्यास तुमच्या दागिन्यांचं काय होतं, हे समजून घेतल्याशिवाय असा निर्णय घेणं धोकादायक ठरू शकतं.
सोने-चांदी तारण कर्ज (Gold Loan) म्हणजे काय?
सोने किंवा चांदीचे दागिने, नाणी किंवा बार तारण ठेवून वित्त संस्था ठराविक टक्केवारीने कर्ज देते, यालाच तारण कर्ज किंवा गोल्ड/सिल्व्हर लोन म्हणतात. या कर्जात तुमच्या दागिन्यांचा बाजारभाव, शुद्धता आणि वजन यावरून कर्जाची रक्कम ठरते आणि दागिने कर्ज फेडेपर्यंत सुरक्षित ठेवले जातात.
गोल्ड लोन बहुतेकवेळा अल्पकालीन असतं – काही महिन्यांपासून साधारण दोन-तीन वर्षांपर्यंत – आणि यात कर्जाची प्रक्रिया इतर कर्जांच्या तुलनेत वेगवान असते. अनेक कंपन्या ओटीपी, पॅन, आधार इत्यादी मर्यादित कागदपत्रांवर झटपट कर्ज देत असल्याने लोकांना हा पर्याय आकर्षक वाटतो.
मोफत मराठी बातम्यांसाठी आमचा ग्रुप जॉईन करा
कोण कर्ज देतात आणि कर्जाची रचना कशी असते?
सोने-चांदी तारण कर्ज बँका, नॉन-बँकिंग फायनान्स कंपन्या (NBFC), सहकारी पतसंस्था आणि काही स्थानिक सावकारही देतात, मात्र सर्वांकडे नियमन आणि सुरक्षा सारखी नसते. अधिकृत, RBI नियमन असलेल्या बँका आणि NBFC मार्फत घेतलेलं कर्ज नियमबद्ध आणि तुलनेने सुरक्षित मानलं जातं.
कर्जाची रचना साधारणपणे तीन घटकांवर आधारित असते:
- LTV (Loan to Value): सोन्याच्या मूल्याच्या किती टक्केपर्यंत कर्ज दिलं जाईल.
- व्याजदर: मासिक/वार्षिक दर, विलंब झाला तर अतिरिक्त दंड.
- कालावधी आणि परतफेड पद्धत: फक्त व्याज भरायचं की EMI, की शेवटी एकरकमी.
या तिन्ही गोष्टी कागदावर स्पष्ट पाहूनच करार करणे गरजेचे आहे.
RBI आणि नियमन – ग्राहकासाठी सुरक्षा
RBI बँका आणि नोंदणीकृत NBFC साठी gold loan संदर्भात LTV मर्यादा, पारदर्शकता आणि ऑक्शन प्रक्रियेबाबत नियम ठरवते, ज्यामुळे ग्राहकाचं हित काही प्रमाणात संरक्षित राहतं. उदाहरणार्थ, सोन्याच्या मूल्यावर ठराविक टक्क्यांपेक्षा जास्त कर्ज देऊ नये अशी मर्यादा असते, जेणेकरून कर्जदारावर जास्त ओझं येऊ नये.
कर्ज घेताना व्याजदर, प्रोसेसिंग फी, ऑक्शनची अट, परतफेडीचे पर्याय हे सर्व लिखित स्वरूपात मिळणं आणि ग्राहकाला समजावून सांगणं ही वित्त संस्थेची जबाबदारी असते. अनियमित सावकारांकडून घेतलेल्या कर्जात ही पारदर्शकता बहुतेकवेळा नसते, म्हणूनच अशा ठिकाणी दागिने ठेवणे मोठ्या धोक्याचं असू शकतं.
वेळीच परतफेड नाही केली तर काय होतं (What happens if gold loan not repaid) ?
कर्जाचा कालावधी संपला किंवा बराच वेळ प्रलंबित राहिला तर संस्था नोटीस देऊन ठराविक मुदतीत रक्कम फेडण्यास सांगते, हे पाऊल नियमांनुसार आवश्यक असतं. दिलेल्या मुदतीनंतरही रक्कम न भरल्यास दागिने लिलावासाठी ठेवण्याचा अधिकार संस्थेला मिळतो आणि हा लिलाव सामान्यपणे सार्वजनिक किंवा नियमानुसार प्रक्रियेतून होतो.
लिलावातून मिळालेली रक्कम प्रथम कर्ज, व्याज आणि शुल्क भरायला वापरली जाते, उरलेली रक्कम कर्जदाराला देणे अपेक्षित असते. परंतु, कर्जदाराने संपर्क तोडला, पत्ता बदलला किंवा कागदपत्रे नीट नसल्यास ही रक्कम वेळेवर परत मिळण्यात अडचणी येऊ शकतात.
गरज नसताना कर्ज मिळतंय? थांबा ! हे आहे गरज नसताना घेतलेल्या कर्जाचे धोके !
Gold Loan फायदे, तोटे आणि कोणासाठी योग्य?
फायदे:
- कर्ज प्रक्रिया इतर कर्जांच्या तुलनेत वेगवान आणि कागदपत्र कमी लागतात.
- क्रेडिट स्कोर कमजोर असला तरी, दागिने तारण असल्याने कर्ज मिळण्याची शक्यता जास्त असते.
- वैयक्तिक कर्जापेक्षा काही वेळा व्याजदर कमी असू शकतो, विशेषतः बँकांच्या योजनांमध्ये.
तोटे:
- भावनिकदृष्ट्या महत्त्वाचे दागिने वेळेवर कर्ज न फेडल्यास कायमचे गमावण्याचा धोका.
- व्याज आणि दंड योग्यवेळी न भरल्यास कर्जाची एकूण किंमत खूप वाढू शकते.
- सावकार किंवा अनधिकृत संस्थांकडे ठेवलेल्या दागिन्यांवर पारदर्शकता आणि सुरक्षिततेचा आधार कमी असतो.
हा पर्याय ज्या लोकांकडे तातडीची आर्थिक गरज आहे आणि दुसरा स्वस्त, सुरक्षित कर्जाचा पर्याय उपलब्ध नाही, त्यांच्यासाठी विचारपूर्वक, मर्यादित प्रमाणात योग्य ठरू शकतो.
सुरक्षितपणे कर्ज (Gold Loan) घेण्यासाठी महत्वाच्या टिप्स
सर्व प्रथम, फक्त बँक किंवा RBI नोंदणीकृत, विश्वासार्ह NBFC कडूनच कर्ज घ्यावं आणि संस्थेचा परवाना, शाखा तपशील आणि ग्राहकांच्या प्रतिक्रिया तपासाव्यात. करारपत्र नीट वाचून, व्याजदर, दंड, ऑक्शनची तारीख व अटी, सेफ्टी आणि इन्शुरन्स याबद्दल स्पष्ट माहिती घेणं आवश्यक आहे.
- फक्त बँक किंवा RBI नोंदणीकृत, विश्वासार्ह NBFC कडूनच कर्ज घ्या; कंपनीचा परवाना, रेटिंग आणि रिव्ह्यू तपासा.
- करारपत्र पूर्ण वाचा; LTV, व्याजदर, दंड, ऑक्शन प्रक्रिया आणि इन्शुरन्स याबद्दल स्पष्ट समजून घ्या.
- जितकं आवश्यक आहे तितकंच कर्ज घ्या आणि परतफेडीसाठी आधीच योजना तयार करा – उत्पन्नाचा अंदाज, वेळ, आणि बॅकअप सोर्स ठरवा.
- कौटुंबिक वारसा, लग्नाचे अतिशय महत्वाचे दागिने शक्यतो तारण ठेवू नका; अशा दागिन्यांऐवजी साध्या दागिन्यांचा विचार करा.
- थकबाकी झाल्यास संस्था टाळण्यापेक्षा लगेच शाखेशी संपर्क साधा; काही वेळा reschedule किंवा टप्प्याटप्प्याने परतफेडीचे पर्याय मिळू शकतात.
जाणीवपूर्वक, नियोजन करून आणि नियम पूर्ण समजून सोने-चांदी तारण कर्ज वापरलं, तर ते आर्थिक अडचणीतून बाहेर पडण्यासाठी एक मदत करू शकतं; पण बेफिकीरपणे वापरल्यास तेच कर्ज भविष्यात मोठा डोकेदुखीचा विषय होऊ शकतं.
तुम्ही कधी सोन्यावर किंवा चांदीवर कर्ज (gold loan) घेतलं आहे का? तुमचा अनुभव, प्रश्न किंवा संभ्रम कमेंटमध्ये नक्की लिहा, जेणेकरून पुढच्या ब्लॉगमध्ये आणखी उपयुक्त उदाहरणं आणि मार्गदर्शन देता येईल. हा लेख उपयोगी वाटला असेल तर कुटुंबीयांशी आणि मित्रांशी शेअर करा, जेणेकरून आर्थिक निर्णय अधिक सुरक्षित आणि जागरूकपणे घेता येतील.
विविध सरकारी जॉब, योजना, GR यांची माहिती मिळविण्यासाठी येथे रजिस्टर करा
व्हिडिओ पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा