What is Index fund इंडेक्स फंड हा एक प्रकारचा निष्क्रिय म्युच्युअल फंड (Passive Mutual Fund) किंवा एक्सचेंज-ट्रेडेड फंड (ETF) आहे, ज्याची रचना विशिष्ट शेअर बाजार निर्देशांक (Market Index) – जसे की निफ्टी ५०, सेन्सेक्स, BSE 100 – यांच्या परफॉर्मन्सचे प्रतिबिंब मिळवण्यासाठी केली जाते. यात फंड मॅनेजर स्वतः शेअर्स निवडत नाही, तर निर्देशांकातील स्टॉक्समध्ये त्याच प्रमाणात गुंतवणूक करतो, ज्या प्रमाणात ते निर्देशांकाचा भाग आहेत. त्यामुळे या फंडाचा परतावा (रिटर्न) साधारणपणे त्या निर्देशांकाच्या तेजी-मंदीशी समांतर असतो.
Types of Index Fund इंडेक्स फंडचे प्रकार:
भारतात मुख्यत्वे खालील प्रकारचे इंडेक्स फंड पहायला मिळतात:
- ब्रॉड मार्केट इंडेक्स फंड: हे संपूर्ण बाजार किंवा मोठ्या निर्देशांकाचा मागोवा घेतात. उदाहरण: निफ्टी ५०, सेन्सेक्स इंडेक्स फंड.
- मार्केट कॅप-बेस्ड इंडेक्स फंड: मुळ कंपनीच्या बाजार भांडवलावर (Market Capitalization) आधारित. उदा. Large-cap (मोठ्या कंपन्या), Mid-cap (मध्यम), Small-cap (लहान कंपन्या) इंडेक्स फंड.
- सेक्टरल/थीमॅटिक इंडेक्स फंड: विशिष्ट क्षेत्रातील निर्देशांकावर आधारित, जसे की IT, बँकिंग.
- इंटरनॅशनल/ग्लोबल इंडेक्स फंड: विदेशी निर्देशांकाचा मागोवा घेणारे फंड, जसे S&P 500 इंडेक्स फंड.
How to invest in Index fund इंडेक्स फंडमध्ये गुंतवणूक कशी करावी?
इंडेक्स फंडात गुंतवणूक करण्याची प्रक्रिया अगदी सोपी आहे:
- ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवरून: म्युच्युअल फंड वेबसाइट, ब्रोकर किंवा बँकिंग ऍपवरून.
- Direct Plan किंवा Regular Plan: Direct plan मल्टिपल प्लॅटफॉर्मवर मिळतात; तेथे कमी खर्चाचा अनुपात (Expense Ratio) असतो.
- Systematic Investment Plan (SIP): महिन्याला ठराविक रक्कम गुंतवणूक (SIP) किंवा एकरकमी रक्कम (Lump sum) दोन्ही शक्य.
- KYC पूर्ण करा: गुंतवणूक करण्यासाठी KYC (Know Your Customer) फॉर्मॅलिटी पूर्ण करणे आवश्यक असते.
- ETFs: जर ETF स्वरूप असलेला इंडेक्स फंड निवडला तर Demat Account आवश्यक.
Advantages of Index fund इंडेक्स फंड गुंतवणुकीचे मुख्य फायदे
- कमी खर्च: फंड ऍक्टिव्हली मॅनेज होत नाही त्यामुळे एक्स्पेन्स रेशो फारच कमी असतो.
- विविधीकरण (Diversification): एका फंडातून वेगवेगळ्या कंपन्यांचे समभाग घेतले जातात, त्यामुळे जोखीम पसरते.
- सुलभता आणि पारदर्शकता: इंडेक्सचे रचना सार्वजनिक असल्याने फंडातील गुंतवणुकीचे स्वरूप स्पष्ट असते.
- पासिव्ह स्ट्रॅटेजीचे फायदे: Stock picking किंवा टाइमिंगची गरज नाही; दीर्घकालीन परिणाम साधारणपणे विश्वासार्हरित्या निर्देशांकाच्या जवळ असतात.
- कामगिरीचा मागोवा ठेवणे सोपे: तुम्ही गुंतवणूक केलेल्या फंडाची तुलना बेंचमार्क इंडेक्सशी थेट करू शकता.
- तज्ज्ञ ज्ञानाची गरज नाही: नवख्या गुंतवणूकदारासाठी योग्य, कारण स्वतः शेअर निवडीची आवश्यकता राहत नाही.
- लोकप्रिय गुंतवणूकदार-विश्लेषकांचे समर्थन: वॉरेन बफेट, जॉन बोगल यांसारख्या गुंतवणूकदारांनी इंडेक्स फंडची शिफारस केली आहे.
एकपेक्षा जास्त क्रेडिट कार्ड्स वापरताय? काळजी, फायदे आणि स्मार्ट वापराच्या टिप्स
इंडेक्स फंडात गुंतवणुकीचे तोटे
- परतावा नेहमीच निर्देशांकाइतकाच: फंड नेहमी “मिडिओकर” म्हणजेच सरासरी परतावा देईल, निर्देशांकाच्या वर परफॉर्म करणे शक्य नाही.
- लक्ष्यित इन्व्हेस्टमेंट नाही: विशिष्ट उद्दिष्ट ठेवून शेअर निवडण्याची मुभा नसते – एखादा सेक्टर किंवा स्टॉक चमकला तरी फक्त निर्देशांकातच सहभाग.
- ट्रॅकिंग एरर: कधी कधी फंडाचा परतावा आणि निर्देशांकाचा परतावा यात थोडीफार तफावत राहू शकते.
- मंदीच्या काळात संरक्षण नाही: मार्केट घसरल्यास इंडेक्स फंडही तितक्याच प्रमाणात खाली जाईल; ऍक्टिव्ह फंडमॅनेजरप्रमाणे जोखमीचे व्यवस्थापन होत नाही.
- नव्या किंवा लहान कंपन्यांमध्ये मर्यादित गुंतवणूक: निर्देशांकात स्थान नसलेल्या चांगल्या उदयोन्मुख कंपन्यांमध्ये करोडोंच्या फंडाकडे गुंतवणुकीची मुभा नसते.
- काही वेळा कमी लिक्विडिटी: विशेषतः काही इंडेक्स ETF मध्ये व्यवहार करताना लिक्विडिटीच्या अडचणी येऊ शकतात.
कोणत्या गुंतवणूकदारांसाठी इंडेक्स फंड (Index fund) योग्य आहेत?
- दीर्घकालीन गुंतवणूक, कमी खर्च, सोपी प्रक्रिया, विविधीकरण हवे असणाऱ्यांसाठी.
- स्वतः शेअर निवडण्यात आणि बाजाराची सतत निगराणी ठेवण्यात रस नसलेल्यांसाठी.
- SIP किंवा दीर्घकालीन गुंतवणूक, निवृत्ती, मुलांच्या शिक्षणासाठी नियोजन करणारे गुंतवणूकदार.
इंडेक्स फंड(Index fund) निवडताना लक्षात ठेवा:
- फंडाचा ट्रॅकिंग एरर तपासा.
- एक्स्पेन्स रेशो कमी असलेला फंड निवडा.
- तुमच्या गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट आणि कालावधी समजून सरळ नियुक्त करा.
इंडेक्स फंडाची निवड आणि गुंतवणूक हा कमी खर्च, पारदर्शकता, विविधीकरण आणि सहजतेसाठी योग्य पर्याय आहे. मात्र, नेहमीच फंडाची रचना, खर्च व बाजाराची स्थिती तपासूनच गुंतवणुकीचा निर्णय घ्यावा
विविध सरकारी जॉब, योजना, GR यांची माहिती मिळविण्यासाठी येथे रजिस्टर करा
व्हिडिओ पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा