जन्मठेपेची शिक्षा 14 वर्ष असते का? Life Imprisonment 14 Years?
भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने यापूर्वीच स्पष्टीकरण दिले आहे की जन्मठेपेचा अर्थ असा आहे की दोषी त्याच्या आयुष्याच्या शेवटपर्यंत तुरूंगात असेल Life Imprisonment 14 Years.
जन्मठेपेची शिक्षा (Life Imprisonment Marathi)-
सर्वोच्च न्यायालयाने असे म्हटले आहे की जन्मठेपेची शिक्षा म्हणजे 14 वर्षांची शिक्षा ठरत नाही. ही शिक्षा संपूर्ण आयुष्यभर तुरूंगात घालवायचे आहे.
न्यायमूर्ती टीएए ठाकूर आणि न्यायमूर्ती व्ही. गोपाल गौडा यांच्या खंड पीठाने हत्येप्रकरणी दोषी ठरविलेल्या दोषींच्या अपिलावर सुनावणी करताना ही प्रतिक्रिया दिली.
खंड पीठाने म्हटले आहे की मारुराम (1981) च्या प्रकरणात सुप्रीम कोर्टाच्या घटना पीठाने स्पष्ट केले होते की जन्मठेपेची शिक्षा म्हणजे संपूर्ण आयुष्य तुरूंगात घाववणे.
खरं तर, दोषींचे वकिल म्हणाले की 14 वर्ष तुरूंगवासाची शिक्षा भोगल्यांनंतर कैद्यांना सोडण्याची तरतूद आहे. राज्य सरकारला हा अधिकार CRPC कलम 433 A अंतर्गत प्राप्त आहे. यामध्ये ते कैद्यांची शिक्षा माफ करू शकते किंवा त्यांना कमी किंवा रद्द करू शकते.
खंडपीठाने म्हटले आहे की 14 वर्षानंतर आरोपीला सोडण्यात आल्यास जन्मठेपेचा अर्थ काय असेल. खंड पीठाने म्हटले आहे की, मारुरामच्या प्रकरणात नथुराम गोडसे प्रकरणात कोर्टाने दिलेल्या व्यवस्थेची पुष्टी केली होती की कोर्टाने जन्मठेपेची मुदत निश्चित केल्यावरच सुटकेतील तरतुदींचा वापर करता येतो.
या कालावधीची मुदत संपल्यानंतर, त्याला तरतूद 433 A च्या अंतर्गत माफ केले जाऊ शकते परंतु जेथे हा कालावधी निश्चित केलेला नाही आणि केवळ जन्मठेपेची शिक्षा वाक्यात नमूद केली जाईल, तेथे संपूर्ण जीवन कैदेत घालावे जाईल असे मानले जाईल.अशा परिस्थितीत 433 A सवलतीच्या तरतुदीची अंमल बजावणी केली जाऊ शकत नाही.
भारतीय दंड संहितेच्या कलम 45 नुसार जन्मठेपेची शिक्षा म्हणजे सर्व जन्मठेपेची शिक्षा, परंतु सरकार दोषी व्यक्तीला त्याच्या वागणुकीच्या आधारे 14 वर्षांची शिक्षा पुर्ण झाल्यानंतर माफी देऊ शकते.
CRPC कलम 433 (A) मध्ये असे म्हटले आहे की सरकार जन्मठेपेची शिक्षा 14 वर्षांपेक्षा कमी करू शकत नाही.
जेल मैन्युअल नुसार-
जेव्हा दोषी 14 वर्षांची शिक्षा पुर्ण करतो, तेव्हा तुरूंग प्रशासन त्याच्या वागणुकीच्या आधारे त्याचे प्रकरण State review committee समितीकडे पाठवते.
यानंतर समिती राज्यपाल यांना आपली शिफारस पाठवते, त्यानंतर उर्वरित शिक्षा माफ केली जाते. पण हे सर्व सरकारचे विशेषाधिकार आहे.
भारतीय राज्यघटनेच्या अनुच्छेद 72 मध्ये राष्ट्रपतींचा अधिकार आहे, तर कलम 161 मध्ये कोणत्याही वेळी दोषी किंवा दोषीची शिक्षा माफ करण्याचा अधिकार राज्यपालांना आहे.
जन्मठेपेची शिक्षा 14 वर्षे नाही तर संपूर्ण आयुष्य तुरुंगवासाची शिक्षा आहे.
6 जानेवारी 2010 रोजी कैलासची धीरज कुमार आणि त्याच्या साथीदारांनी छत्तिसगडच्या रायपुरमधे हत्या केली. कैलासाचा साथीदार जतिन हा गंभीर जखमी झाला.
10 ऑक्टोबर 2014 रोजी हायकोर्टाने धीरज कुमार आणि त्याच्या पाच साथीदारांना जन्मठेपेची शिक्षा सुनावली. दोषींनी याविरोधात सर्वोच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली.
या खटल्याच्या सुनावणी दरम्यान धीरज कुमार म्हणाले की, पाच वर्ष तुरूंगात असल्याने त्यांची याचिका लवकरच सुनावण्यात यावी कारण सुप्रीम कोर्ट यादीनुसार पुढच्या वेळी त्याच्या खटल्याची सुनावणी जवळपास 5 वर्षांनंतर होईल.
या प्रकरणात, तो त्याच्या शिक्षेची दहा वर्षे पूर्ण करेल, परंतु जेव्हा तो निर्दोष आढळेल तेव्हा काय होईल? मग ते त्यांचे जन्मठेपेची शिक्षा जवळजवळ पूर्ण करतील.
यावर भाष्य करताना सर्वोच्च न्यायालयाने म्हटले आहे की जन्मठेपेचा अर्थ म्हणजे 14 वर्ष नव्हे तर संपूर्ण जीवनाची शिक्षा. यासह सर्वोच्च न्यायालयाने दोन वर्षानंतर पुन्हा सुनावणीला परवानगी दिली.
जन्मठेपेची शिक्षा 14 वर्ष असते का? Life Imprisonment 14 Years?
1. जन्मठेपेची शिक्षा (Life Imprisonment)-
जन्मठेपेची शिक्षा 14 वर्षे आहे, हे खरे आहे का? जर तसे असेल तर मग त्याला जन्मठेपेचे नाव का देण्यात आले आहे? कारण कायद्यानुसार, जन्मठेपेची शिक्षा आयुष्यभराची असावी, जोपर्यंत गुन्हेगाराचा श्वास संपेपर्यंत त्याला मुक्त केले जाऊ नये. मग 14 वर्षानंतर या सुटके मागील तर्क काय आहे?
२.जन्मठेपेची शिक्षा (Life Imprisonment) कालावधी किती वर्षांचा आहे?
वास्तविक, जन्मठेपेची शिक्षा ही 14 वर्षांची नाही, हे भारतीय समाजात पसरलेले खोटे आहे, परंतु त्यामागील सत्य काही वेगळे आहे. भारतीय कायद्यात असे बरेच नियम बनविलेले आहेत, गुन्हेगाराच्या गुन्ह्यानुसार त्याला जन्मठेप किंवा एखाद्या गोष्टीसाठी तुरूंगवास भोगावा लागेल तेव्हा त्याचा निर्णय फार काळजीपूर्वक घेण्यात येतो.
3. भारतीय राज्यघटना –
जन्मठेपेची शिक्षा 14 वर्षे किंवा 20 वर्षांची किंवा 30 वर्षे जुनी आहे असे भारतीय संविधानात लिहिलेले नाही. सत्य हे आहे की जन्मठेपेची शिक्षा संपूर्ण आयुष्यभर तुरूंगात काढावे लागते.
जोपर्यंत त्याचा मृत्यू होत नाही त्याला तुरूंगात शिक्षा भोगावी लागेल, परंतु हो, या 14 वर्षांच्या शिक्षेमागील युक्तिवाद काय आहे तो आपण आता पाहूया.
4. घटनेतील CRPC कलम –
राज्य सरकारला घटनेतील CRPC कलम 3 A अंतर्गत कैद्यांची शिक्षा कमी करण्याचा किंवा निलंबित करण्याचा अधिकार आहे. शिक्षा काहीही असो, काही महिने, वर्षे असो किंवा जन्मठेपेची असो, राज्य सरकारांना ते कमी करण्याची बाजू मांडण्याचे पूर्ण स्वातंत्र्य आहे.
5. भारतीय कायदा –
भारतीय कायद्यानुसार कैदी न्यायपालिकेने शिक्षा सुनावल्यानंतर राज्य सरकारची जबाबदारी बनते. जोपर्यंत त्याला शिक्षा होत नाही तो पर्यंत त्याच्या देखरेखीसाठी राज्य सरकार पूर्णपणे जबाबदार असेल, अशा परिस्थितीत जर राज्य सरकारने शिक्षा कमी करण्याचे आवाहन केले तर त्यावर सुनावणी होते.
6. 14 वर्षा अगोदर सोडण्यात येत नाही –
आतापर्यंत जन्मठेप शिक्षेचा प्रश्न आहे, तर जन्मठेपेची शिक्षा 15 वर्षे,30 वर्षे किंवा कायमची असू शकते परंतु 14 वर्षांपेक्षा कमी नाही. राज्य सरकारने हे निश्चित केले पाहिजे की जन्मठेपेच्या कारावासातील दोषी गुन्हेगार 14 वर्षांपूर्वी सुटू नये.
7. सुटण्याचे कारण –
14 वर्षानंतर, सरकार कैद्यांची वागणूक, आजारपण, कौटुंबिक समस्या किंवा जे काही खरे आहे त्या कारणास्तव कोणत्याही वेळी त्याला मुक्त करू शकते. या व्यतिरिक्त तुरूंगात जास्त कैदी असल्यामुळे किंवा कोणत्याही सणाच्या दिवशी शिक्षा भोगलेल्या कैद्यांची जन्मठेपेची शिक्षा माफ करण्यात येते.
8. भारतीय न्यायपालिका –
भारतीय न्यायपालिकेच्या मते, बरेच लोक जन्मठेपेच्या शिक्षेला विरोध करतात. कारण जन्मठेपेची शिक्षा ही मृत्युदंड पेक्षा ही जास्त वाटते, कारण कैद्यांना या शिक्षेत आयुष्यभर त्रास सहन करावा लागतो. त्यामुळे कैद्यांना मृत्युदंड शिक्षेची मागणी करता कारण आयुष्य भर जेलमध्ये रहावे लागू नये.
हे वाचले का?
- Zero FIR म्हणजे काय?
- पोलिस पाटील म्हणजे गावातील चालते बोलते गृह खाते.
- न्यायालयीन कामकाजाचे Live प्रक्षेपण होणार
- वाहतूक पोलिसांना गाडीची चावी काढण्याचा अधिकार आहे का….?
आमचे लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | टेलिग्राम | ट्विटर | इन्स्टाग्राम | YouTube
आमच्या YouTube channel माहिती असायलाच हवी नक्की भेट द्या.
कायदे विषयक माहिती पुस्तके, PDF, GR मिळवण्यासाठी टेलिग्राम चॅनल जॉइन करण्यासाठी येथे क्लिक करा.
व्हिडिओ पाहन्यायासाठी येथे क्लिक करा